۱۳۹۳ خرداد ۱۰, شنبه

مردسالارانه بودن فضاي استان واقعيت ندارد

دومين فرماندار زن در سيستان‌وبلوچستان:
مردسالارانه بودن فضاي استان واقعيت ندارد
فاطمه علی اصغر

گذر از سرما و رسيدن به ماه‌هاي بهاري، تنها «هامونِ» سيستان‌وبلوچستان را رنگ دگر نداده، بلکه اين‌روزها نخستين فرماندار زن اين شهر هم پا به آن گذاشته و حالا براي شهر مرزي «هامون»، مرز، فرصت شده نه يک تهديد. با اينکه انتصاب زنان در سمت‌هاي مديريتي سيستان‌وبلوچستان خيلي‌ها را شگفت‌زده کرده اما «معصومه پرندوار»، زن 35ساله شيعه و فوق‌ليسانس برنامه‌ريزي شهري که حالا دومين زن فرماندار سيستان‌وبلوچستان در دولت تدبير و اميد به حساب مي‌آيد، در گفت‌وگو با «شرق» بر اين باور است که صحبت از مردسالاري در اين استان به 80سال پيش بازمي‌گردد و مردم سيستان خيلي سال است که انديشه متفاوتي نسبت به زنان پيدا کرده‌اند و براي اين مردم ديگر تنها خدمت مهم است نه جنسيت.


اين روزها سيستان‌وبلوچستان شاهد اتفاقات خوبي در زمينه مديريتي زنان است، ديروز معارفه شما چطور بود؟ آيا اين استقبال شما را به آينده فعاليت‌هايتان در سمت فرمانداري هامون اميدوار کرد؟
ديروز استقبال خوبي از من در مصلای شهر شد و صميمانه از حضور گرم اين مردم تشکر مي‌کنم. اميدوارم که بتوانم خدمت بيشتري به مردم شهر هامون داشته باشم چراکه واقعا به چشمان خود ديدم که مردم در اين شهر خدمت برايشان مهم است، نه جنسيت.
  شما از چه زماني وارد فعاليت‌هاي سياسي و اجتماعي شديد؟
من 14سال پيش کارمند استانداري شدم و تاکنون در سمت‌هاي مختلف در زمينه‌هاي عمراني و اجتماعي فعاليت کردم.
  چقدر نقش دولت يازدهم را در انتخاب‌شدن خودتان به‌عنوان يک فرماندار زن موثر مي‌دانيد؟
واقعا اين است که اين دولت، دولت اميد بود و با خود اميد آورد. اين را نه به‌خاطر اينکه فرماندار شده‌ام مي‌گويم، به‌خاطر اينکه اين اميد را در مردم مي‌بينم. زماني شرايط بسيار سخت بود. خوشبختانه با يک تدبير ما از شرايط سخت عبور کرديم که يک بخش آن مربوط به فعاليت زنان مي‌شود. خوشبختانه مي‌بينيم که در سيستان‌وبلوچستان انتصابات بدون درنظرگرفتن مسايل جنسيتي انجام شده است و استان ما در اين زمينه پيشتاز هم بوده است. به نظر من انتصابات زنان به‌خصوص در زمينه معاون استاندار در طول تاريخ انقلاب بي‌سابقه بوده است. البته نقش و نگاه استاندار هم در اين زمينه بي‌تاثير نبوده است. ما در دوران آقاي خاتمي هم دو فرماندار زن داشتيم. با اين وجود انتخاب‌هاي جديد نشان از ايمان قلبي استاندار به زنان دارد.
  چقدر انتخاب شما به‌عنوان يک زن در سمت فعلي با مشکلات و موانع روبه‌رو بوده و چرا؟
يک زماني است که در جايي يک اتفاقاتي مي‌افتد و يک زماني هست کساني که دور از جايي هستند، احساس مي‌کنند که دارد اين اتفاقات در آنجا مي‌افتد. به نظر من همه‌جا وقتي پستي تغيير مي‌کند، چه زن باشد و چه مرد يک‌سري افراد راضي هستند و يک‌سري ناراضي. اما در مورد اينکه اينجا براي زنان مشکلات بيشتري نسبت به شهرهاي ديگر وجود دارد به نظر من واقعيت ندارد. همانطور که مي‌دانيد، ما يک نماينده زن در مجلس از اين استان داريم که انتخاب مردم بوده است. همچنين شهردار زن داريم که برخاسته از مردم است. خيلي‌ها هستند که فقط روي مردسالاري در اين استان مانور داده‌اند. در حالي‌که واقعيت اين‌طور نيست. من در همين استان به دنيا آمده و رشد کرده‌ام. هيچ‌وقت اين تعصبات را احساس نکردم. به نظر من هرجايي ضريبي از تعصبات کورکورانه دارد اما خيلي از اينها در اين استان واقعيت ندارد.
   به رغم گفته‌هاي شما هنوز هم در مورد مسايل حوزه زنان گزارش‌هاي ناخوشايندي منتشر مي‌شود.
ببينيد، به نظر من شما در مورد 80سال پيش صحبت مي‌کنيد. در حال حاضر ما درباره استان دانشگاهي بحث مي‌کنيم. در هر شهر ما دانشگاه آزاد وجود دارد و دختران سيستان‌‌وبلوچستاني در اين استان درس مي‌خوانند. انديشه مردم امروز خيلي بالاتر از تعصباتي است که مطرح مي‌شود.
   زنان در سيستان‌وبلوچستان با چه مشکلاتي دست و پنجه نرم مي‌کنند؟
براي اينکه شما مشکلات زنان اين استان را بهتر بشناسيد، به نظرم بايد با مسوول امور بانوان صحبت کنيد.
  پس در مورد مشکلاتي که در حال حاضر «هامون» با آن درگير است، بگوييد.
به هرحال هر شهري براي خودش مشکلاتي دارد. اولين کاري که مي‌خواهم بکنم اين است که با سران طايفه و همچنين با جوانان و مردم اين شهر صحبت کنم و اقدامات مشارکتي انجام دهم. من مي‌خواهم از فکر و انديشه خود مردم براي رفع مشکلات هامون استفاده کنم.
  هامون يک شهر مرزي است و اين روزها با توجه به مساله‌اي که در مورد مرزبانان ايران به وجود آمده، بحث امنيت مرزها مطرح است. اين وظيفه شما را سنگين‌تر نمي‌کند؟
به نظر من مرزها بيشتر از آنکه تهديد باشند، يک فرصت محسوب مي‌شوند. ما در مرزهاي خود کشور افغانستان را داريم. بسياري از افغان‌ها به ايران آمدند، از مدرسه و فضاهاي بهداشتي ما استفاده کردند. بنابراين مرز يک فرصت محسوب شد نه يک تهديد. به نظر من با استفاده از تعامل و تدبير از مرز مي‌توان به‌عنوان ظرفيت خوب براي مبادلات مرزي استفاده کرد. مرز يک فرصت است.
  و آرزوی قلبي شما؟
به نظر من، پست‌گرفتن در نظام جمهوري‌اسلامي چند مزيت دارد؛ اول اينکه مي‌توانيم به مردم خدمت کنيم و دوم اينکه يک امتحان الهي است. من از خدا مي‌خواهم من و همچنين خواهرم خانم ريگي که در حال حاضر پرچم‌دار مديريت زنان در اين استان هستيم، از اين امتحان سربلند بيرون بياييم تا آبرويي براي جامعه زنان باشيم.

لینک خبر :  http://sharghdaily.ir/?News_Id=32830

۱۳۹۳ خرداد ۹, جمعه

گفت‌وگو با نخستین زنی که معاون استاندار سیستان‌وبلوچستان شد


زهرا اربابی: زنان سیستان می‌خواهند از انزوا بیرون بیایند
فاطمه علی اصغر

اگر بودند زنانی که بعد از انقلاب فرماندار، بخشدار یا شهردار برخی از شهرهای ایران شوند، اما از سال 57 تا امروز زنی برای نشستن بر صندلی مدیریت پا به ساختمان استانداری‌های کل کشور نگذاشته است. «زهرا اربابی» اما این طلسم را شکست و معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی استانداری سیستان‌وبلوچستان شد. زادگاه اساطیری «رودابه» اما سال‌ها نامش هم‌ردیف محرومیت بود و قرین حکایت‌های تلخ از روزگار زنانش، با این حال، انتصاب چهارزن در پست‌های حساس دولتی این استان گویی بذری است که دولت برای آینده زنان نه در این استان که در کل کشور پراکنده. در این میان اما هنوز هم آتش حرف و حدیث روشن است و مجموع این انتصاب‌های زنانه هم نتوانسته مانع از دمیدن عده‌ای در خرمن اختلاف‌ها نشود؛ چه آنها که بازگشت زنان را به راس امور شهر و روستا، ویترین خوشایندی تلقی کرده‌اند که قرار است وضعیت بد زنان سیستانی را مخفی کند و چه آنها که دولت امید و تدبیر را به فریب عمومی متهم می‌کنند. اربابی در پاسخ به تمام این بهانه‌ها، به آمار بالای زنان تحصیلکرده این سرزمین پهناور جنوب شرقی کشور اشاره می‌کند؛ زنانی که حالا همچون مردان در جست‌وجوی کار هستند و می‌خواهند خط تیره‌ای بر واژه محروم جامانده در کنار نام استانشان بکشند. این زن نه تنها از وضعیت زنان در سیستان‌وبلوچستان بلکه از برنامه هر روزه زندگی‌اش با «شرق» حرف می‌زند با همان گرمی زادگاهش و تاثیراتی که اعتراف می‌کند بخشی از آن را مدیون نوشته‌های «آندره ژید» است.
ساعت‌ها و زندگی معاون
زنگ ساعت‌ها مدام برای هر لحظه‌ از روزهای زندگی‌اش به صدا درآمده و برنامه‌‌ روزانه‌اش را یادآوری می‌کنند. ساعت هفت‌ونیم به دانشگاه می‌رسد، تدریس را آغاز می‌کند و استاد دانشگاه می‌شود. ساعت 9 باید استانداری باشد، تا کارهای معاونت را سروسامان دهد. تنها سه‌ساعت میان روز وقت استراحت دارد. به خانه می‌رود و به خانواده‌اش می‌رسد و دوباره به ساختمان استانداری برمی‌گردد و تا هر ساعت که کار باشد، پای کار می‌ماند؛ یعنی تا حدود هفت یا مثلا هشت‌شب. هنوز هم خرید خانه با اوست. هنوز هم باید دو دخترش را برای گردش به بیرون ببرد. در میان همه این کارها، به‌خاطر تدریس در دانشگاه باید مطالعه هر روزه هم داشته باشد و البته پیگیری اخبار سایت‌ها که می‌افتد به ساعت‌های پایانی شب؛ یعنی 10 تا 12شب.
با این همه زهرا اربابی انکار نمی‌کند که کارکردن همراه با خانه‌داری سختی‌هایی هم دارد: «بدون همراهی همسر و فرزندانم امکان حضور پررنگ در کار مقدور نبود. من مسوولیت سنگینی را به دوش دارم اما سعی می‌کنم کار کمترین اثر را روی خانواده داشته باشد.» یکی از دخترانش حالا دانشجوی پزشکی شده و دلخوشی مادر: «در بحبوحه کارهای سیاسی من، دخترم در دانشگاه قبول شد. خوشحالم که دخترانم مستقل هستند و به خود متکی‌اند.» شبیه مادرشان؛ زهرا اربابی هم به خود متکی بود، طوری که همه درهای بسته را باز کرد و سرانجام نامش در فهرست نخستین‌های ایران در حوزه زنان جای گرفت.
از دانشگاه تا معاونت
خانم معاون، دانشگاه را نقطه آغاز فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی‌اش می‌داند. در زمان اوج جنگ ایران و عراق وارد دانشگاه شهید بهشتی شده و لیسانس مدیریت بازرگانی‌ را از این دانشگاه گرفته است. اما همچنان به تحصیل ادامه می‌دهد و این‌بار فوق لیسانس مدیریت بازرگانی‌اش را از دانشگاه آزاد گرفته و حالا هم در حال تحصیل در مقطع دکتراست.  در مجموعه فعالیت‌های دانشگاهی‌اش، ریاست د‌انشکده علوم انسانی در واحد زاهدان را در سال‌های 80 تا 84 ثبت کرده: «رشته تحصیلی من یعنی مدیریت به‌شدت روی من تاثیر گذاشت. مدیریت رشته‌ تحصیلی‌ای است که با دیگر رشته‌ها عجین است. این رشته ذهن مرا به تفکر اصلاح جامعه معطوف و در نهایت مطالعه در زمینه مدیریت و جامعه‌شناسی مرا آماده فعالیت‌های سیاسی کرد.» اینکه چگونه او در فضای مردسالارانه که از مردم سیستان‌وبلوچستان در ذهن‌ها تصویر شده، توانسته به معاونت استانداری برسد، علامت سوال بزرگی برای خیلی‌ها شده اما اربابی نگاه دیگری به فرهنگ زادگاهش دارد: «من چنین حالت مردسالارانه‌ای را در طول فعالیت‌هایم احساس نکردم. شاید این  به نوع برخورد من برمی‌گردد. حتی وقتی مسوولیت ستاد انتخابات آقای روحانی را بر‌عهده داشتم، هیچ نگاه سنگینی را احساس نکردم. حالا هم معاونان دیگر استانداری نگاه متفاوتی نسبت به من ندارند.»
آندره ژید خوانی
او در خطه سیستان‌وبلوچستان بزرگ شده و زندگی‌اش با زندگی مردم آنجا عجین است با این حال هنوز هم مبحث مورد علاقه او، تغییر در هنجارهای اجتماعی و نحوه مدیریت رفتار سازمانی است و در مورد آن مطالعه می‌کند. کتاب‌های آندره ژید را می‌خواند و ذهنیت این نویسنده فرانسوی را دوست دارد.  وقتی هم بحث مدیریت زنان می‌شود، عینک دانشگاهی به چشم می‌زند: «علمای مدیریت در زمینه تفاوت مدیریت مردان و زنان مطالعات گسترده‌ای انجام داده‌اند، بر اساس این مطالعات، زنان مدیر، گرایش بیشتری به خرد جمعی و مشارکت در تصمیم‌گیری دارند. زن‌ها کار را با دقت بیشتری انجام می‌دهند و با احتیاط بیشتری تصمیم‌گیری کرده و حساسیت بیشتری نسبت به امور دارند تا آنجا که برای جزییات اهمیت زیادی قایل هستند.» اما آیا این ویژگی‌ها می‌تواند گره از مشکلات منابع انسانی سیستان‌وبلوچستان بگشاید؟ و دردی از دردهای زادگاه رستم دستان، پهناورترین استان ایران بردارد؟ سرزمینی که با وجود بیشترین مرزهای آبی و خاکی با سرزمین‌های همسایه و دسترسی به آب‌های آزاد، باز هم نامش با محرومیت قرین است.  اربابی معترف به خان نعمت در خطه سیستان‌وبلوچستان است اما سخت از مردمشان گله دارد: «یکی از ویژگی‌های بارز مردم سیستان‌وبلوچستان کم‌توقعی آنهاست. به جرات می‌گویم کم‌توقعی و انتظار حداقلی مردم ما، باعث شده که استان پیشرفت نکند. اگر این مردم سطح توقعشان را بالا ببرند، دیگر به این استان با این همه پتانسیل اقتصادی و فرهنگی و سیاسی، نمی‌گویند استان محروم.»
برابری زن و مرد در جست‌وجوی کار
چه بدمان بیاید چه خوشمان انگار چندان فرقی هم ندارد؛ سال‌هاست که سیستان‌وبلوچستان در فهرست محروم‌ترین استان‌ها قرار دارد. اربابی این صفت را دوست ندارد اما روی میز کارش، پر است از پرونده‌های جوانان جویای کار: «در استان، جوانان تحصیلکرده بسیاری به ما مراجعه می‌کنند. آمار دقیقی نمی‌توانم بدهم اما نرخ بیکاری در استان ما بالاتر از سایر استان‌هاست و از طرفی استانی هستیم که در هر شهر و شهرستانی دو تا سه‌دانشگاه داریم. از نظر نیروی جوان تحصیلکرده هم بالاترین آمار را داریم. اینها شغل می‌خواهند، کار می‌خواهند با توجه به محدودیت نیروی دولتی، تلنباری از نیروهای جویای کار داریم که مساله مهمی است. از طرف دیگر 46درصد هم پست‌های ما بلاتصدی است. پست سازمانی خالی هم زیاد داریم، به همین دلیل رایزنی‌هایی انجام شده، مشکل اصلی ما تامین اعتبار است.» اما تفاوت نگاه اربابی با آنچه از محرومیت این استان نقل می‌شود در این است که او زنان را همچون مردان در جست‌وجوی کار می‌داند: «زنان هم همچون مردان جویای کار هستند. آمار دقیقی وجود ندارد اما تعداد زنان و مردان در این زمینه با هم برابر است و بعد تاکید می‌کند: «تاکیدم به خاطر این مساله است که چون زن هستم، بخش عمده‌ای از تقاضاهای کار زنان به من اعلام می‌شود و زنان زیادی برای اشتغال به من مراجعه می‌کنند.» به نظر می‌رسد این روزها سیستان‌وبلوچستان در برهه زمانی خاصی قرار گرفته، برهه‌ای که در حوزه زنان، برگ زرینی بر تاریخ محسوب می‌شود: «با توجه به داشتن یک نماینده مجلس زن، شهردار زن و حضور دو فرماندار زن و دو معاون آموزش‌وپرورش زن، به نظرم وارد دوره جدیدی از حضور زنان در ایران شده‌ایم. ضمن اینکه بیشترین دانشجویان دختر دانشگاه‌های اینجا بومی هستند، آنها انگیزه خیلی قوی دارند و می‌خواهند قابلیت‌های خودشان را بروز دهند و به‌نوعی از حالت انزوا دربیایند.»
برخی می‌گویند این انتصاب‌ها ویترین است؛ ویترینی برای پوشاندن وضعیت نامناسب زنان در سیستان‌وبلوچستان، اما اربابی دلیل این انتصاب‌ها را دیدگاه دولت تدبیر و امید نسبت به زنان می‌داند و همچنین نگاه استاندار کنونی سیستان‌وبلوچستان که برای انتخاب مدیران تنها به توانمندی‌ها می‌اندیشد نه جنسیت و قومیت: «این روزها تعداد دانشجویان دختر روزبه‌روز در حال افزایش است. دختران بسیاری برای پیداکردن کار به من مراجعه می‌کنند. واقعا در این استان وضعیت زنان تغییر کرده». اما با این حال آرزوی قلبی زهرا اربابی این است که روزی همه تبعیض‌ها به پایان برسد.